Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, στηριγμένη σε επιστημονικά δεδομένα, η συνέντευξη που παραχώρησε στον «Σ» ο Ομότιμος Καθηγητής Τμήματος Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και Διευθυντής του Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης Αιγαίου Ιωάννης Σπιλάνης, ο οποίος να σημειώσουμε, ήταν ένας των ομιλητών της διημερίδας για την βιώσιμη ανάπτυξη της Κω, την οποία διοργάνωση η κίνηση πολιτών «Βιώσιμη Κως» 29 και 30 Μαρτίου 2025. Δηλώνει έκπληκτος από την κινητοποίηση των πολιτών της Κω, «τα κινήματα πολιτών έχουν πολλαπλασιαστεί, άρα σημαίνει ότι, οι τοπικές κοινωνίες αν μη τι άλλο, ανησυχούν και ζητάνε τεχνογνωσία μας» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, μιλά για τα συμπεράσματα της διημερίδας, απαντά σε ζητήματα που αφορούν στον υπερτουρισμό, στην αύξηση των κλινών και στο αποτύπωμά τους στο περιβάλλον αλλά και στην επιβάρυνση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των τουριστικών προορισμών, για τις αλλαγές που απαιτούνται στο υφιστάμενο τουριστικό μοντέλο, για τις υποδομές και το τι αυτό συνεπάγεται, για το «πάγωμα» των κλινών, για τη δύναμη των τοπικών κοινωνιών, αλλά και δημάρχων, να ανατρέψουν αποφάσεις, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα.
Με λίγα λόγια, οι επιστημονικές του απόψεις και τα συμπεράσματα από μελέτες όχι μόνο του ιδίου και του πανεπιστημίου Αιγαίου, αλλά και άλλων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων της αλλοδαπής, καθώς και διεθνών οργανισμών αλλά και του ευρωκοινοβουλίου που αφορούν στη διασύνδεση του τουρισμού με την ποιότητα ζωής μας, ας μας προβληματίσουν ακόμα περισσότερο, αφού ήδη η ανησυχία για την «επόμενη ημέρα» είναι πλέον διάχυτη…
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ερ: Κύριε Σπιλάνη, κατ΄ αρχάς πείτε μου, τι αποκομίσατε από τη διημερίδα στην Κω την οποία διοργάνωσε η κίνηση πολιτών «Βιώσιμη Κως» και συμμετείχατε ως ένας εκ των κεντρικών ομιλητών; Πριν απαντήσετε, θα μου επιτρέψετε να σημειώσω πως, για πρώτη φορά στην Κω υπέγραψαν πάνω από 1.600 συμπολίτες μας συμφωνώντας με τα αιτήματα της κίνησης πολιτών.
Ι.Σ.: Αυτό ήταν το βασικό στοιχείο που με τράβηξε να έρθω στην Κω. Κατ’ αρχάς, η έκπληξη ότι υπήρχε τέτοια κινητοποίηση. Παρακολουθούμε όλη αυτή την περίοδο όλους τους φορείς που κινητοποιούνται στα νησιά γιατί έχουν θορυβηθεί, έχουν προβληματιστεί από όσα συμβαίνουν και ζητάνε βοήθεια με όποιο τρόπο το αντιλαμβάνονται. Τα κινήματα πολιτών έχουν πολλαπλασιαστεί, άρα σημαίνει ότι, οι τοπικές κοινωνίες αν μη τι άλλο, ανησυχούν και ζητάνε τεχνογνωσία. Αυτήν μπορούμε να την προσφέρουμε πάντα με την σκέψη ότι, τον τελικό λόγο σε ό,τι συμβαίνει σε ένα νησί πρέπει να τον έχουν οι ίδιοι οι κάτοικοι διότι πιστεύω ότι, πρέπει αυτοί να πάρουν την ευθύνη των αποφάσεών τους. Στην Ελλάδα δεν αποφασίζουν οι τοπικές κοινωνίες, αλλά θεωρώ ότι, αυτές πρέπει να αποφασίζουν για το μέλλον τους.
Ερ: Να πω εδώ πως, παρ’ όλο που το θέμα των τουριστικών κλινών και της τουριστικής μονοκαλλιέργειας το συζητάμε στην Κω πάρα πολλά χρόνια αλλά μένουμε εκεί, σε άλλες τουριστικές περιοχές, λ.χ. Ισπανία (Ίμπιζα, Βαρκελώνη, κ.ά), αλλά και σε θέρετρα της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας οι κάτοικοι αντιδρούν υποστηρίζοντας πως, οι αρχές δεν κάνουν τίποτα για να θέσουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο βιώσιμου τουρισμού.
Ι.Σ.: Το θέμα των προβλημάτων του τουρισμού, σε επιστημονικό επίπεδο το συζητάμε πάρα πολλά χρόνια. Επειδή αναφέρατε την Ισπανία, θυμάμαι συναδέλφους πολλά χρόνια πριν να μας λένε, «προσέξτε να μην κάνετε και στην Ελλάδα αυτό το λάθος που κάναμε εμείς στην Ισπανία». Ειδικά σε όλη τη μεσογειακή ακτή της Ισπανίας όπου, έχουν μετατραπεί περιοχές ολόκληρες σε τουριστικούς προορισμούς και μάλιστα θα έλεγα δεύτερης, για να μην πω τρίτης, κατηγορίας. Πρόσφατα βρέθηκα στην Ισπανία, σε έναν προορισμό για τον οποίο συμμετείχα σε μια μελέτη που είχαμε κάνει για την Μεσόγειο πριν 15 χρόνια όπου οι συνάδελφοι μιλούσαν με τα πιο μελανά γράμματα. Είχαν δίκιο. Η κατάσταση είναι τραγική. Η περιοχή είναι εντελώς υποβαθμισμένη. Αυτό που βλέπουμε τώρα και στα νησιά μας, ότι η κατάσταση γίνεται αφόρητη το καλοκαίρι από τον πολύ τουρισμό και αφόρητη τον χειμώνα από τη μοναξιά, όλα κλειστά, το είδα και στην Κω. Αισθάνεται, λοιπόν, κανείς αυτή τη δυσκολία να ζήσει με μια ισορροπία όλο το χρόνο. Όπως σας είπα, είναι ένα θέμα το οποίο επιστημονικά έχει επισημανθεί πριν πολλά χρόνια. Τώρα το βιώνουν οι τοπικές κοινωνίες και διαμαρτύρονται. Η σημερινή κατάσταση δείχνει ότι, τα πράγματα έχουν ξεπεράσει ένα όριο που όμως, δεν θέλουμε να το δούμε.
Ερ: Όντως έτσι είναι. Αν πάρουμε ως παράδειγμα μια μελέτη που έκανε το ΕΜΠ το 1994 στην Κω καταδεικνύοντας ότι, θα υπάρξει πρόβλημα με το νερό και τόσα χρόνια περί άλλων τυρβάζουμε, παρά το ότι η λειψυδρία και για το νησί μας βρίσκεται προ των πυλών…
Ι.Σ.: Λόγω της ειδικότητάς μου να μελετάω τα νησιά εδώ και πάρα πολλά χρόνια, βλέπω πώς τα πράγματα εξελίσσονται. Είναι γεγονός ότι, προτιμούν να μην μιλήσουν, θεωρώντας ότι, η αναγνώριση των προβλημάτων θα δημιουργούσε πρόβλημα στον τουρισμό. Για παράδειγμα, να σας πω ότι, ο δήμαρχος της Σαντορίνης έχει κατηγορηθεί γιατί μιλάει για υπερτουρισμό και αυτό δημιουργεί πρόβλημα. Και κάτι ακόμα, το οποίο νομίζω είναι πολύ σημαντικό. Μπορεί να μην αναδείχθηκε δημόσια τόσο πολύ στην Κω, αν και κάποιοι το είπαν, αλλά είναι γεγονός και το ξέρουμε πάρα πολλά χρόνια ότι, στις μεγάλες ναυαρχίδες του τουρισμού όπου τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ από ότι ήταν 30-40 χρόνια πριν, υπάρχει κι ένα οικονομικό πρόβλημα πια. Θα το ξέρετε πολύ καλά το πόσο χαμηλά πουλιούνται πολλά κρεβάτια στην Κω. Δεν ξέρω γιατί δεν το συζητάμε, το κουκουλώνουμε και να συνεχίζουμε να λέμε, θέλουμε πιο πολλές κλίνες στην Κω, στη Ρόδο και αλλού. Νομίζω ότι είναι ένα τεράστιο θέμα που τα νούμερα σε έναν βαθμό το δείχνουν, αλλά δεν θέλουμε να αποδεχτούμε ότι και οικονομικά τα πράγματα δεν είναι τόσο καλά όσο ήταν πολλά χρόνια πριν.
Ερ: Κύριε Σπιλάνη, εκτιμάτε πως, σήμερα, μετά από τόσα χρόνια που η επιστημονική κοινότητα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για όλα αυτά που αναφέρατε και συζητάμε, θα εισακουστεί επιτέλους;
Ι.Σ.: Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι, η επιστημονική κοινότητα ακούγεται από την κοινωνία, όχι από την πολιτεία. Ήμουν στο φόρουμ της «Καθημερινής» που έγινε στις 27 Μαρτίου με θέμα «περιβάλλον και δόμηση: μια άνιση μάχη;» και οι παράγοντες της πολιτείας υποστήριζαν ότι, δεν θα πρέπει να σταματήσει η δόμηση σε όλα της τα επίπεδα τόσο στην Αθήνα όσο και στα νησιά, με το επιχείρημα, αφού έρχονται στα νησιά, άρα είναι ικανοποιημένοι, άρα συνεχίζουμε. Αναφερθήκατε στη μελέτη του ΕΜΠ πριν τόσα χρόνια. Υπάρχει μελέτη πάλι του Πανεπιστημίου Αιγαίου από άλλο συνάδελφο, τον κ. Λαγό, στα τέλη της 10ετίας του 2000, υπάρχει μελέτη για τη Μύκονο τη 10ετία του 1990 που έβαζαν ερωτηματικά για το θέμα, πώς συνεχίζουμε, ποιος ωφελείται, ποιο είναι το μέλλον και εάν είναι βιώσιμο. Όμως, τότε πολύ πιο έντονα, αλλά ακόμη και σήμερα, μιλάμε για πράγματα τα οποία δεν μπορούν να τα υποστηρίξουν κυρίως γιατί έχουν ενστερνιστεί απόλυτα ότι, η οικοδομή και ο τουρισμός είναι πυλώνες της οικονομίας και πρέπει να συνεχίσουμε χωρίς κανέναν περιορισμό να χτίζουμε κλίνες κάθε είδους, σπίτια κάθε είδους, γιατί η οικονομική πολιτική του κράτους στηρίζεται στην Golden Visa, στη δραστηριότητα που δημιουργεί η οικοδόμηση και ο τουρισμός, άρα, δυστυχώς το κεντρικό αφήγημα δεν έχει αλλάξει. Το είδαμε και στο χωροταξικό του τουρισμού που παρουσιάστηκε πέρσι το καλοκαίρι, το οποίο μετά τις αντιδράσεις φαίνεται να εξαφανίστηκε, αλλά αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται να μπει στο τραπέζι και μια άλλη πολιτική.
Ερ: Κύριε καθηγητά, τι απαντάτε σε όσους όταν ακούν για «πάγωμα» νέων κλινών μέχρι να έχουμε τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την μελέτη φέρουσας ικανότητας του νησιού μας, και όχι μόνο του δικού μας, υποστηρίζουν πως, κάτι τέτοιο σημαίνει τέλος στον τουρισμό; Ισχύει ή όχι;
Ι.Σ.: Προφανώς και όχι. Κανείς δεν λέει τέλος στον τουρισμό. Αυτό το οποίο λέμε πάρα πολλά χρόνια, είναι, τέλος στην περαιτέρω μεγέθυνση του τουρισμού και ότι χρειάζεται αλλαγή το τουριστικό προϊόν. Αυτό που φοβίζει πιο πολύ απ’ όλα είναι ότι, αυτή τη στιγμή τρώμε το κεφάλαιο των νησιών.
Ερ: Δηλαδή;
Ι.Σ.: Τρώμε αυτό με το οποίο θα ζήσουν τα νησιά τα επόμενα χρόνια και αυτό είναι σημαντικό να το καταλάβουν πιο πολύ οι επιχειρηματίες, οι οποίοι κοιτάνε πιο πολύ το κεφάλαιο της επιχείρησής τους αλλά δεν κοιτάνε το κεφάλαιο που λέγεται νησί διότι, ειδικά στον τουρισμό, ο προορισμός δεν είναι η τουριστική επιχείρηση και μάλιστα η ξενοδοχειακή, αλλά είναι το νησί ολόκληρο. Είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο του τόπου, το φυσικό, το πολιτιστικό, είναι όλα αυτά τα στοιχεία που καθιστούν έναν προορισμό ισχυρό. Να σας πω και κάτι άλλο. Όλοι μας σπουδάζουμε τα παιδιά μας για να έχουν ένα καλύτερο μέλλον και μετά τους λέμε, δεν υπάρχει άλλη δουλειά να κάνετε παρά να γίνετε υπάλληλοι του τουρισμού. Δεν το λέω υποτιμητικά. Εννοώ ότι, υπάρχει δυνατότητα με την αλλαγή του τουριστικού προϊόντος να αξιοποιηθούν άνθρωποι που έχουν σπουδάσει επαγγέλματα συναφή με τον τουρισμό για την ανάδειξη του φυσικού ή του πολιτιστικού περιβάλλοντος, λ.χ., ένας Αρχαιολόγος να δουλέψει πάνω στον Ιπποκράτη στην Κω. Δεν είναι δυνατόν εμείς να έχουμε τον Ιπποκράτη αλλά να μην κάνουμε τίποτα για τον τουρισμό ευεξίας, αλλά να το κάνουν άλλοι που δεν έχουν τίποτα να πουν γύρω από αυτό. Έχουμε μια ιστορία, έναν πολιτισμό, μια παραγωγική παράδοση την οποία δεν αναδεικνύουμε και προσπαθούμε να κάνουμε πρωινά all inclusive με 8 ευρώ την ημέρα, ή 12 ή 14, κάτι το οποίο είναι επιεικώς απαράδεκτη εξέλιξη και οικονομικά, αλλά και για το ανθρώπινο δυναμικό. Τίποτα δεν μπορεί να συνεχίσει όπως είναι πια. Η κοινωνία το έχει καταλάβει. Πρέπει να το καταλάβει και η πολιτεία.
Ερ: Δυστυχώς, όπως υποστηρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια, παρά τις προσπάθειες ελάχιστων και εξαιρετικών ανθρώπων, τον Ιπποκράτη τον έχουμε κάνει αγαλματάκια και τον πουλάμε ως σουβενίρ… Από την άλλη, ο εμπορικός κόσμος υποφέρει διότι, τα περισσότερα ξενοδοχεία έχουν μετατραπεί σε μικρές πόλεις παρέχοντας τα πάντα…
Ι.Σ.: Μου θυμίσατε μια ελληνική ταινία με τον Βουτσά να πουλά τσολιαδάκια κάτω από την Ακρόπολη. Δεν είναι αυτό το πράγμα ιστορία. Το να αναδεικνύεις το πνεύμα του Ιπποκράτη για την ευεξία, τη διατροφή και όλα αυτά που μπορούμε να πούμε στη διεθνή κοινότητα ως χώρα, είναι πάρα πολύ σημαντικό αλλά δεν το κάνουμε. Όσο για τα καταστήματα, μίλησα με τον πρόεδρο του ΣΕΠΕ και μου είπε ότι ήδη κλείσανε αρκετές επιχειρήσεις φέτος, δηλαδή, δεν θα ανοίξουν και δεν ξέρει τι θα γίνει του χρόνου. Πράγματι, όταν ένας τουρίστας έχει κλείσει δωμάτιο σε all inclusive ξενοδοχείο με 18 ευρώ την ημέρα, προφανώς δεν είναι σε θέση να βγει έξω να φάει φαγητό. Προφανώς όλες οι επιχειρήσεις θα κλείσουν και θα συμβεί αυτό το οποίο έλεγα στην αρχή, οι Κωες θα ζείτε σε μια περιοχή φάντασμα που το βλέπουμε σε όλους τους τόπους. Εμείς κάναμε μια έρευνα πέρσι στα Ιόνια νησιά και ήταν μάλιστα πρόσκληση της περιφέρειας Ιονίων, ως υποχρέωση από την Ευρωπαϊκή Ένωση να γίνει ένα σχέδιο βιώσιμου τουρισμού. Η έρευνα μας έδειξε ακριβώς τα ίδια προβλήματα, ειδικά στις δύο ναυαρχίδες των Ιονίων, τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα όπου οι άνθρωποι διαμαρτύρονται για τη ποιότητα ζωής που ζουν και για τα προβλήματα που έχουν στη μετακίνηση, στο νερό κ.λ.π. Δηλαδή, έπαψε πια να αποτελεί ευλογία ο τουρισμός και γι αυτό φταίμε εμείς που δεν τον διαχειριστήκαμε εγκαίρως σωστά και έχουμε αφήσει την κερδοσκοπία του Real Estate, γιατί περί αυτού πρόκειται, να καθορίζει πολύ τα πράγματα.
Ερ: Μου θυμίσατε ένα ρεπορτάζ της «Ημερησίας» το οποίο είχαμε αναδημοσιεύσει στην εφημερίδα μας, σύμφωνα με το οποίο, το νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια νησιά είναι δυο ελληνικές περιφέρειες από τις πιο τουριστικοποιημένες περιφέρειες της Ευρώπης!!
Ι.Σ.: Αυτό το ξέραμε εδώ και χρόνια από τα νούμερά μας. Δεν είναι τυχαίο ότι, έκθεση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου μιλάει ήδη από το 2018, δηλαδή πριν τον covid, για υπερτουρισμό σε νότιο Αιγαίο και Ιόνια νησιά. Το λέω αυτό γιατί όταν μετά τον covid άρχισε να ξαναγίνεται αυτή η κουβέντα, κατηγορηθήκαμε από πολλούς ότι δεν υπάρχει υπερτουρισμός κι αν υπάρχει για δυο τρεις μήνες αυτό δεν είναι πρόβλημα. Όταν έχεις υπερτουρισμό ακόμα και για ένα μήνα, δεν αυξάνεις τις κλίνες για να κάνεις την κατάσταση χειρότερη. Προσπαθείς να κάνεις ένα άλλο τουριστικό προϊόν για να κάνεις διάχυση της δραστηριότητας πιο πολλούς μήνες. Το να έχω στην Κω, στη High Season, 150.000 επισκέπτες την ημέρα, τόσες συζητιέται ότι είναι οι κλίνες, και να λέω ότι θα χτίσω και άλλα 5 ξενοδοχεία και θα ανεβάσω μερικές χιλιάδες ακόμα τις κλίνες, απλώς θα δημιουργήσω μία ασφυξία. Το θέμα είναι, πώς να έχω τουρισμό 1η Απριλίου έτσι ώστε να υπάρχει μια κίνηση και οικονομική δραστηριότητα εκείνη την περίοδο και όχι να αυξήσω το μέγιστο της τουριστικής περιόδου. Άρα, υπερτουρισμός υπάρχει και με βάση τα στοιχεία και του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Επίσης, ένα άλλο στοιχείο που συνηθίζω να λέω και το είπα και στην Κω, είναι ότι ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού λέει πως, ο τουρισμός δημιουργεί μεγέθυνση αλλά δεν ξέρουμε αν δημιουργεί ανάπτυξη. Σας μιλάω με στοιχεία, τί λένε οι διεθνείς οργανισμοί οι οποίοι δεν έχουν καμία εξτρεμιστική διάθεση ούτε οτιδήποτε άλλο. Λέμε αυτό το οποίο λένε οι μελετητές τους και το αναγνωρίζει επίσημα το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, δηλαδή, αυτή την έκθεση την έχουν αποδεχτεί οι βουλευτές του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, τουλάχιστον κατά πλειοψηφία και εμείς αρνούμαστε να το δεχτούμε.
Ερ: Κύριε Σπιλάνη, θα ήθελα το σχόλιό σας σε δυο θέματα. Το πρώτο αφορά σε πρόθεση της Φράπορτ να μεγεθύνει το αεροδρόμιο της Κω οπότε, να δεχόμαστε περισσότερους τουρίστες και το δεύτερο στα «πράσινα» ξενοδοχεία, τα οποία όπως ισχυρίζονται, δεν αφήνουν το αποτύπωμά τους στο περιβάλλον.
Ι.Σ.: Κατ’ αρχάς, το είχαμε πει από την αρχή όταν έγινε το πέρασμα των αεροδρομίων στην Φράπορτ, ότι, θα έπρεπε η στρατηγική της να εναρμονίζεται με τη στρατηγική του τόπου. Είναι αυτό που σας είπα από την αρχή ότι, μπορεί ο τόπος και οι άνθρωποί του να λένε όχι άλλες κλίνες, αλλά όπως βλέπετε, η κεντρική κυβέρνηση και η Φράπορτ μαζί θέλουν άλλες 20.000 – 30.000 κλίνες, δηλαδή, να κερδίζει η Φράπορτ και δεν πειράζει αν ο μέσος Κώος ταλαιπωρείται. Επομένως, το τι κάνει η Φράπορτ είναι εναρμονισμένο σ’ αυτό το οποίο της υποσχέθηκε η κυβέρνηση όταν της παραχώρησε τα αεροδρόμια. Να σας πω ότι, αυτό που ζήτησε η «Βιώσιμη Κως» από τους βουλευτές να τοποθετηθούν και να ζητήσουν από την κυβέρνηση να σταματήσουν οι κλίνες, είναι κάτι το οποίο ζητάνε πλέον όλοι οι τουριστικοί προορισμοί διότι βλέπουν μια καταιγίδα να έρχεται που θα είναι χειρότερη από την καταιγίδα της Πάρου και της Μυκόνου. Στη Μήλο μιλάνε για 48 επιπλέον ξενοδοχεία. Μιλάμε για μία Μήλο πλέον που δεν θα αναγνωρίζεται εάν συμβεί αυτό και δεν βλέπουν τα προβλήματα που δημιουργούνται.
Να πω και κάτι άλλο. Λένε ότι, η φέρουσα ικανότητα είναι ελαστική και μπορεί να δημιουργήσουν κι άλλες υποδομές. Ακόμη κι αν είχαμε τόσα λεφτά να δώσουμε για τις άλλες υποδομές, δεν είναι τόσο απλό. Θα πω το παράδειγμα της Τήλου, για το ZERO waste (μηδενικά απόβλητα, κυκλική διαχείριση των αποβλήτων) το οποίο με βάση τη σύμβαση που υπογράφτηκε, κοστίζει 2 εκ. ευρώ. Η Τήλος είναι ένα πολύ μικρό νησί με ήπιο τουρισμό. Εάν δίνονται 2 εκ. ευρώ για να εξαφανίσουμε τα σκουπίδια από την Τήλο, καταλαβαίνουμε ότι αυτό το πρότζεκτ δεν μπορεί να πάει σε όλα τα νησιά του νοτίου Αιγαίου. Εάν για παράδειγμα, δίνουν για τα σκουπίδια μόνο 2 δις ευρώ το χρόνο για όλα τα νησιά και υπάρχουν αυτά τα χρήματα ή τα δίνουν οι τουρίστες ή τα ξενοδοχεία, ίσως να λέγαμε ναι στο να γίνουν υποδομές όπως λένε. Όμως, τι υποδομές εννοούν; Ποιος θα τις πληρώσει; Επίσης, για να γίνει οδικό δίκτυο επιπλέον για να συνδεθεί το αεροδρόμιο με όλα τα τουριστικά μέρη της Κω, θα πρέπει να περάσει από πού; Τα λιμάνια έχουν τη δυνατότητα να δεχτούν κι άλλα πλοία και μεγαλύτερη κίνηση; Και δεν μιλάμε για το νερό που η Ε.Ε. λέει ότι, θέλουμε να δίνουμε νερό πόσιμο στις βρύσες του πολίτη. Αυτό δεν υπάρχει. Τα πιο πολλά νησιά προ πολλού είναι με νερό που δεν πίνεται ή με αφαλάτωση που επίσης αποφεύγει κανείς να πιεί ή με δίκτυο που δεν έχει φτιαχτεί. Όλα αυτά είναι επενδύσεις εκατομμυρίων ή ακόμα και δις που ακόμα και να γίνουν δεν θα λύσουν το πρόβλημα. Οι υποδομές πρέπει να φροντίσουν κατ’ αρχάς να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων των νησιών και αυτή την ποιότητα ζωής να «πουλήσουμε» στους ξένους.
Ερ: Κύριε Σπιλάνη, το τελευταίο μου ερώτημα είναι ρητορικό, μιας και έχει απαντηθεί στην πράξη. Παρά ταύτα, πείτε μου, η τοπική αυτοδιοίκηση έχει «όπλα» για να θέσει όρια σε αυτή την ανεξέλεγκτη δόμηση; Γνωρίζω ότι, άλλοι δήμοι το έχουν καταφέρει.
Ι.Σ.: Είναι γεγονός και το είπα και στη συνάντηση, τη διαφορά στις προτάσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος σε ότι αφορά την παρέμβασή του στις μελέτες της Μυκόνου και της Σαντορίνης. Ήταν εντελώς διαφορετική εξαιτίας της στάσης των δύο δημάρχων και της κοινωνίας. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η αντίδραση κοινωνιών και δημάρχων, μπορεί να αποδώσει. Είδαμε, και αυτό βγήκε ξεκάθαρα και στο φόρουμ της «Καθημερινής», ότι, η αντίδραση δημάρχων της Αθήνας (Αλίμου, Βάρης, Κηφισιάς) να προσφύγουν στο ΣτΕ γιατί η πολιτική ηγεσία δεν τους άκουγε, έχει δημιουργήσει μια νέα κατάσταση. Η προσφυγή στη δικαιοσύνη πολλές φορές είναι μονόδρομος και αυτό δεν είναι ότι καλύτερο, αλλά όπως και στην περίπτωση του δήμου Σαντορίνης, έστω μετά από πολύ καιρό, γίνεται κατανοητό ότι κάτι πρέπει να γίνει.
Όσο για τα «πράσινα» ξενοδοχεία, να σας πω το εξής: Σε ένα σεμινάριο του πανεπιστημίου Αιγαίου με φοιτητές - επιστήμονες που έχουν έρθει από πολλές χώρες, από την Ευρώπη κυρίως, όταν τους παρουσιάστηκε η έννοια του «πράσινου ξενοδοχείου», είπαν, ναι, καταλαβαίνουμε τη βελτίωση που φέρνει το «πράσινο ξενοδοχείο», αλλά πόσο κόσμο χωράει ο προορισμός; Ποιο είναι το αποτύπωμα; Ήταν εύλογη η ερώτηση από ανθρώπους που δεν είναι εξειδικευμένοι, αλλά που είναι γενικοί επιστήμονες. Το αποτύπωμα ενός κτίσματος είναι από την αρχή εκεί που τοποθετείται το κτίσμα. Δηλαδή, δεν λέμε ότι, υπάρχει μηδενικό αποτύπωμα τη στιγμή που ένα ξενοδοχείο έχει πάει σε μια αμμοθίνη, σε οποιαδήποτε περιοχή γενικώς αλλά ειδικά σε περιοχές ευαίσθητες που έχουν χτιστεί. Είδαμε διάφορα τέτοια και στην Κω να συνεχίζονται και να χτίζονται τώρα με διάφορα τερτίπια. Το είδαμε και στη Μήλο. Όλη η Ελλάδα είδε την ιστορία του Σαρακήνικου. Πρέπει η νομιμότητα να επιστρέψει τώρα και επιπλέον να επιστρέψει τώρα η αναστολή της τουριστικής μεγέθυνσης μέχρι να γίνουν οι μελέτες παντού, διότι, μας διακατέχει το σύνδρομο του τιτανικού. Ενώ βλέπουμε ότι το βαπόρι βουλιάζει, συνεχίζουμε και τραγουδάμε και χορεύουμε σαν να μην συμβαίνει τίποτα.
ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ
