Ο καρπός είναι μία ράγα που περιέχει δύο σπόρους, τους κόκκους του καφέ και χρειάζεται 6-14 μήνες για να ωριμάσει. Ένα δενδράκι παράγει 2,5 κιλά καρπούς το χρόνο που δίνουν Εννέα στους δέκα ενήλικες, καταναλώνουν καθημερινά καφεινούχα ροφήματα, εκ των οποίων η μεγαλύτερη πλειοψηφία καταναλώνει 2-3 φλιτζάνια ημερησίως, ενώ αναφέρονται περιπτώσεις ατόμων που καταναλώνουν έως και 7-8 φλιτζάνια κατά τη διάρκεια της ημέρας τους. 500 γραμμάρια πράσινου καφέ και 400 γραμμάρια ψημένου καφέ.
Το πρώτο και κύριο καφεινούχο ρόφημα, είναι φυσικά ο καφές! Άλλοι προτιμούν τον ελληνικό, άλλοι εσπρέσο ή καπουτσίνο, άλλοι νες ζεστό ή φραπέ και άλλοι γαλλικό ή φίλτρου όπως αλλιώς ονομάζεται. Όπως και να έχει είτε καταναλώνουμε θεωρητικά τον πιο ελαφρύ ή τον πιο υγιεινό, ποσότητα καφεΐνης προσλαμβάνουμε και το θέμα είναι πόσο επηρεάζει την υγεία μας!
Ας δούμε όμως πρώτα τα συστατικά του καφέ!
Τα διαφορετικά συστατικά που περιέχονται στον καφέ είναι πάνω από δύο χιλιάδες! Τα σημαντικότερα σε ποσότητα είναι οι υδατάνθρακες (347% της ξηρής μάζας καβουρδισμένου καφέ), τα λιπίδια (17%), οι πρωτεΐνες (14%), διάφορα οξέα, μεταλλικά άλατα (4%) και καφεΐνη (1%). Υπάρχουν επίσης και βιταμίνες, όπως η Β3 (ή νικοτινικό οξύ). Η καφεΐνη περιέχεται και σε άλλα αφεψήματα, σε πολύ μικρότερη όμως ποσότητα. Έτσι για παράδειγμα, ενώ ο καφές έχει 90mg/150ml, το τσάι έχει μόλις 40 mg, η κόκα κόλα 16mg και το κακάο 4mg. Ο καφές ντεκαφεϊνέ βέβαια περιέχει μόνο 3mg/150ml. Στην καφεΐνη οφείλει ουσιαστικά ο καφές τη δράση του στα διάφορα συστήματα του οργανισμού, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Επίδραση στην υγεία μας!
Η αλήθεια είναι ότι πολλά έχουν λεχθεί για την επίδραση του καφέ στην υγεία. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων πολυάριθμων ερευνών που έχουν γίνει ως τώρα χρειάζεται μεγάλη προσοχή, γιατί υπάρχουν διαφορές από άνθρωπο σε άνθρωπο, ανάλογα με την ηλικία, την ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης, αλλά και άλλων συνηθειών μας, όπως η λήψη οινοπνευματωδών, το κάπνισμα κ.α.
Για παράδειγμα, τα ηλικιωμένα άτομα είναι πιο ευαίσθητα στη δράση της καφεΐνης, ειδικά όσον αφορά τον ύπνο. Αντίθετα τα παιδιά δεν φαίνονται πιο ευάλωτα από τους ενηλίκους σε ελαφρές δόσεις καφέ. Στους καπνιστές, η δράση της καφεΐνης είναι λιγότερο έντονη, ενώ αντίθετα η λήψη αλκοόλ ή αντισυλληπτικού χαπιού, μειώνει την αποβολή της από τον οργανισμό.
Η πιο γνωστή επίδραση του καφέ αφορά το νευρικό σύστημα. Σε μικρές ποσότητες (περίπου 1 φλ/ ημέρα) βελτιώνει τις πνευματικές ικανότητες γιατί προκαλεί εγρήγορση και μείωση της ανίας. Στον εγκέφαλο η καφεΐνη προκαλεί αγγειοσυστολή, ενώ στα περιφερειακά αγγεία διαστολή. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που χρησιμοποιείται σε μερικά φάρμακα για την ημικρανία. Πάραυτα, υπερβολική κατανάλωση της προξενεί νευρικότητα, άγχος και αϋπνία. Στα περισσότερα άτομα τα ανεπιθύμητα συμπτώματα παρατηρούνται με κατανάλωση καφεΐνης άνω των 500mg/μέρα (>3 φλ/ημέρα). Αμερικανικές έρευνες έδειξαν ότι πολύ υψηλές ποσότητες καφέ (άνω των 5 γραμμαρίων καφεΐνης, δηλαδή 75 φλιτζάνια), προκαλούν δηλητηρίαση, τον καφεϊνισμό, που μπορεί να οδηγήσει σε θανατηφόρο κώμα. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι μπορεί να παρατηρηθεί εθισμός στον καφέ, όχι λόγω καφεΐνης, αλλά εξαιτίας κάποιου άλλου συστατικό του, της μεθυλξανθίνης.
Η επίδραση του καφέ στην καρδιά είναι επίσης αρκετά πολυσυζητημένη. Σε συνηθισμένες ποσότητες ούτε αύξηση της πίεσης προξενεί, ούτε ταχυκαρδία σε υγιή άτομα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν η κατανάλωση υπερβεί τα 90mg ή και σε μικρότερες ποσότητες σε άτομα όμως που έχουν γνωστή ανωμαλία του καρδιακού ρυθμού.
Ως προς το γαστρεντερολογικό σύστημα, κλασικά οι συμβουλές που δίνονται σε άτομα με διαφραγματοκήλη και παλινδρόμηση γαστρικού υγρού στον οισοφάγο με αίσθημα "καούρας", περιλαμβάνουν και απαγόρευση των ποτών που περιέχουν καφεΐνη. Τα αποτελέσματα όμως των ερευνών είναι αντικρουόμενα. Φαίνεται ότι υπάρχει ένα επίπεδο γαστρικής και εντερικής ευαισθησίας που διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Τέλος, σε αναπνευστικό επίπεδο έχει αποδειχθεί ότι ο καφές μειώνει τις κρίσεις άσθματος χάρη στη βρογχοδιαστολή που προκαλεί η καφεΐνη, ενώ από ενδοκρινολογικής άποψης, παρατηρήθηκε ότι η ένταση των διαταραχών που έχουν οι γυναίκες πριν από την έμμηνο ρύση έχουν σχέση με την ποσότητα καφέ που καταναλώνουν. Χρειάζεται βέβαια μεγάλη προσοχή στην ερμηνεία αυτού του φαινομένου, γιατί υπάρχουν δυο πιθανές εξηγήσεις: ή ο καφές επιτείνει τα συμπτώματα ή εξαιτίας των συμπτωμάτων αυξάνεται η κατανάλωση καφέ.
Με λίγα λόγια, το αγαπημένο και πλέον απαραίτητο σε πολλούς ρόφημα, έχει και μερικά καλά, αλλά σίγουρα πρέπει να καταναλώνεται με φειδώ! Πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και επιφυλακτικοί στην κατανάλωση καφέινουχων ροφημάτων και ακόμη και αν δεν ανήκετε στις ομάδες ατόμων που τους απαγορεύεται ο καφές (υπενθυμίζουμε: υπερήλικες, παιδιά, έγκυες, άτομα με προβλήματα υγείας που αναφέρθηκαν παραπάνω), προσπαθήστε να μην υπερβαίνετε τα 2 φλιτζάνια ημερησίως και το βασικότερο να μην εθίζεστε σε αυτό το ρόφημα! Μπορούμε να ξυπνήσουμε και χωρίς καφέ ή έστω με ένα φλιτζανάκι ελαφρύ καφέ!
